Bị cáo thực hiện hành vi Mua bán trái phép hoá đơn nhằm mục đích trốn thuế thì phạm những tội gì?

Qua nghiên cứu các Bản án của Toà án nhân dân các tỉnh, thành phố trên cả nước đối với hành vi Mua bán trái phép hoá đơn nhằm mục đích trốn thuế (đều đủ yếu tố cấu thành tội “Trốn thuế” quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự và tội “Mua bán trái phép hoá đơn” quy định tại Điều 203 Bộ luật Hình sự), tác giả nhận thấy rằng các bản án còn có sự khác nhau về quan điểm giải quyết.

Quan điểm thứ nhất: Bị cáo chỉ phạm tội “Trốn thuế” quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự.

Quan điểm thứ hai: Bị cáo phạm 02 tội: “Trốn thuế” quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự và tội “Mua bán trái phép hoá đơn” quy định tại Điều 203 Bộ luật Hình sự.

Quan điểm của tác giả: Bị cáo chỉ phạm tội “Trốn thuế” quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự. Bởi lẽ tại điểm d khoản 1 Điều 200 Bộ luật Hình sự, tội Trốn thuế, quy định: “Sử dụng hoá đơn, chứng từ không hợp pháp để hạch toán hàng hoá, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn”. Như vậy trong cấu thành cơ bản của tội Trốn thuế đã có hành vi mua bán trái phép hoá đơn, nếu bị cáo thực hiện hành vi mua bán trái phép hoá đơn nhằm mục đích trốn thuế thì chỉ phạm tội Trốn thuế, vì hành vi mua bán trái phép hoá đơn đã “thu hút” vào hành vi trốn thuế.

Việc chỉ xử lý bị cáo về tội Trốn thuế trong trường hợp trên là phù hợp với thực tiễn đối với việc xử lý các vụ án hình sự trong lĩnh vực kinh tế theo tinh thần của Nghị quyết số 68/NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ chính trị về phát triển kinh tế tư nhân theo hướng: “Ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước và là căn cứ quan trọng để xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo” và tinh thần của Bộ luật Hình sự năm 2015: Sử dụng các chế tài phạt tiền thay cho hình phạt tù. Nếu trong trường hợp xử lý bị cáo về 02 tội: “Trốn thuế” và “Mua bán trái phép hoá đơn” thì bị cáo sẽ không có cơ hội được áp dụng hình phạt tiền hoặc cải tạo tại địa phương (phạt tù cho hưởng án treo, cải tạo không giam giữ), đối với các bị cáo giữ các chức vụ là chủ doanh nghiệp sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; có thể dẫn đến doanh nghiệp phải giải thể, phá sản; gây khó khăn trong việc thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án kinh tế.

Trên đây là quan điểm của tác giả, tác giả trao đổi để các đồng nghiệp cùng nghiên cứu và có quan điểm trao đổi./.

Đỗ Văn Nam, Phó Viện trưởng VKSND khu vực 8