Nội dung vụ án: Bà Nguyễn Thị Ng và chồng là ông Trịnh Văn H (chết năm 2023, không để lại di chúc) sinh được 04 người con gồm: Trịnh Văn S, Trịnh Thị K, Trịnh Thị L và Trịnh Đình H1. Bà và ông H tạo lập được khối tài sản là 627,4m² đất ở tại thửa 225 tờ bản đồ số 23 theo Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) số CD 014187 do UBND huyện YĐ cấp ngày 25/4/2016 tại thôn YĐ, xã ĐT, huyện YĐ.

Tháng 05/2023, gia đình bà đã họp để thống nhất tặng cho con trai út Trịnh Đình H1 toàn bộ thửa đất trên nhưng con trai cả Trịnh Văn S không đồng ý. Do đó bà khởi kiện đề nghị TAND huyện YĐ phân chia di sản thừa kế của ông Trịnh Văn H (chồng bà) theo quy định của pháp luật. Đồng thời công nhận một nửa đất còn lại thuộc quyền sở hữu của bà.

Bản án sơ thẩm 09/2024/DS-ST ngày 27/8/2024 của TAND huyện YĐ, tỉnh Thanh Hóa: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện chia thừa kế của bà Nguyễn Thị Ng, chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên cấp sơ thẩm có những vi phạm trong quá trình giải quyết vụ án như sau:

- Vi phạm về việc định giá tài sản: Hội đồng định giá cấp sơ thẩm áp dụng đơn giá 624.000 đồng/1m² (đất ở nông thôn) để định giá di sản thừa kế. Căn cứ khoản 3 Điều 104 BLTTDS năm 2015, các đương sự được thỏa thuận về giá tài sản đang tranh chấp hoặc theo tổ chức thẩm định giá nhưng không được thấp hơn so với giá thị trường tại thời điểm định giá. Trong vụ án này, Hội đồng định giá đã áp dụng giá Nhà nước để định giá tài sản tranh chấp là không đúng với quy định của pháp luật.

Ngày 03/01/2025, HĐXX cấp phúc thẩm đã tạm ngưng phiên tòa để tiến hành định giá lại di sản thừa kế theo giá thị trường. Trên cơ sở đó bản án sơ thẩm đã được sửa lại theo hướng kháng nghị của Viện kiểm sát tỉnh.

- Vi phạm trong việc Tòa án không giải quyết hết yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn: Đơn khởi kiện của bà Nguyễn Thị Ng đề nghị Tòa án giải quyết phân chia di sản thừa kế của ông Trịnh Văn H theo quy định của pháp luật. Đồng thời công nhận một nửa đất còn lại thuộc quyền sở hữu của bà. Bản án sơ thẩm tuyên xử chia di sản thừa kế của ông H là ½ thửa đất và phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật mà không tuyên ½ thửa đất còn lại là tài sản của bà Ng trong khối tài sản chung với ông H, không đảm bảo quyền lợi cho bà, vi phạm Điều 5 BLTTDS năm 2015.

- Vi phạm về buộc người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan chịu án phí không đúng: Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là chị Trịnh Thị K, Trịnh Thị L và anh Trịnh Đình H1 đều thống nhất tặng lại kỷ phần thừa kế của mình cho bà Ng và bà Ng có toàn quyền quyết định đối với phần tài sản được tặng lại này. Căn cứ điểm a khoản 7 Điều 27 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14, Công văn số 1083/VKSTC-V9 ngày 26/3/2024 giải đáp vướng mắc trong công tác kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình của VKSND tối cao thì bà Ng phải chịu án phí đối với cả phần di sản được chia và được tặng. Do bà Ng sinh năm 1946 là người cao tuổi nên theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 12 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14, bà Ng được miễn án phí. Tuy nhiên, bản án sơ thẩm của TAND huyện YĐ lại buộc chị K, chị L và anh H1 phải chịu án phí dân sự giá ngạch là không đúng quy định của pháp luật.

Quyết định kháng nghị của VKSND tỉnh Thanh Hóa: Ngày 25/9/2024, VKSND tỉnh Thanh Hóa ban hành Kháng nghị số 08/QĐ-VKS-P9 kháng nghị Bản án dân sự sơ thẩm số 09/2024/DS-ST ngày 27/8/2024 của TAND huyện YĐ, đề nghị HĐXX căn cứ khoản 2 Điều 308, Điều 309 BLTTDS chấp nhận kháng nghị của VKSND tỉnh, sửa bản án sơ thẩm của TAND huyện YĐ theo hướng:

- Công nhận 1/2 thửa đất còn lại là tài sản của bà Ng trong khối tài sản chung với ông H và bà Ng được toàn quyền quyết định đối với phần diện tích đất này.

- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, chị Trịnh Thị K, Trịnh Thị L và anh Trịnh Đình H1 không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm.

Ngày 14/01/2025, TAND tỉnh Thanh Hóa mở phiên tòa phúc thẩm, tuyên chấp nhận kháng nghị, sửa bản án sơ thẩm theo đề nghị của Viện kiểm sát tỉnh./.