Nhận thức rõ gốc rễ của tội phạm ma tuý xuất phát từ nhu cầu thực tế – tức là nguồn “cầu” đối với ma tuý trong xã hội – Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) đã bổ sung tội Sử dụng trái phép chất ma tuý (Điều 256a), hình sự hoá hành vi sử dụng trái phép chất ma tuý trong các trường hợp quy định tại điểm a đến điểm d khoản 1 Điều này.

Tuy nhiên, thực tiễn áp dụng Điều 256a BLHS vẫn còn gặp khó khăn do nhận thức pháp luật chưa thống nhất. Cụ thể: đối với trường hợp một người bị bắt về hành vi tàng trữ trái phép chất ma tuý nhằm mục đích sử dụng (đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Điều 249 BLHS), kết quả xét nghiệm nước tiểu hoặc máu dương tính với chất ma tuý, giám định xác định có thành phần ma tuý, đồng thời có các điều kiện khác đủ yếu tố cấu thành tội Sử dụng trái phép chất ma tuý theo Điều 256a BLHS. Vậy trong trường hợp này sẽ xử lý về tội danh nào?

Có hai quan điểm:

- Quan điểm thứ nhất: Xử lý về 02 tội: Tàng trữ trái phép chất ma tuý và Sử dụng trái phép chất ma tuý.

- Quan điểm thứ hai: Chỉ xử lý về tội Tàng trữ trái phép chất ma tuý, vì hành vi tàng trữ nhằm mục đích sử dụng, nên hành vi sử dụng đã “thu hút” vào hành vi tàng trữ.

Người viết thống nhất với quan điểm thứ nhất, bởi trong trường hợp này, hành vi đã đủ yếu tố cấu thành 02 tội độc lập. Trước khi BLHS năm 2015 được sửa đổi, bổ sung (chưa có Điều 256a), người có hành vi tàng trữ trái phép chất ma tuý nhưng bị phát hiện dương tính với chất ma tuý thì ngoài việc bị xử lý về tội Tàng trữ trái phép chất ma tuý còn bị xử lý hành chính về hành vi Sử dụng trái phép chất ma tuý.

Từ ngày 01/7/2025, khi BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2025) có hiệu lực, hành vi Sử dụng trái phép chất ma tuý đã được hình sự hoá. Vì vậy, hành vi này phải bị xử lý như một tội độc lập, không phụ thuộc vào tội Tàng trữ trái phép chất ma tuý. Từ đó, nhằm mục tiêu giảm nguồn “cầu” đối với ma tuý, qua đó góp phần tích cực trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma tuý./.