Nội dung vụ án: Theo đơn khởi kiện của bà Đoàn Thị T, bà có bố là cụ Đoàn Văn Tr (chết năm 2011) và mẹ là cụ Vũ Thị B (chết năm 2018). Hai cụ sinh được 08 người con. Khi còn sống cụ Tr và cụ B tạo lập được thửa đất có diện tích 1889m² (200m² đất ở, 1689m² đất vườn tạp) thuộc thửa đất số 66, tờ bản đồ số 08 có nguồn gốc đất sử dụng trước năm 1980, đất sử dụng ổn định, liên tục có nhà ở, không tranh chấp, không lấn chiếm thuộc thôn ĐT, xã ĐL, huyện HL.

Đến năm 2004, cụ Tr và cụ B có lập “Giấy giao quyền thừa kế sử dụng đất ở” trong đó phân chia cho ba (03) người gồm bà Vũ Thị Th (con dâu), chị Đoàn Thị Th2 và chị Đoàn Thu T2 (cháu nội con của ông T1), diện tích đất được giao là 192m². Đến năm 2006, hai cụ lập “Giấy giao thừa kế sử dụng đất ở” cụ thể phân chia như sau: Bà Đoàn Thị T được chia diện tích đất 192m²; anh Đoàn Văn M diện tích 80m²; cháu Đoàn Văn T1 diện tích đất 112m²; cháu Đoàn Hà Th1 diện tích 80m²; chị Đoàn Thị Ch diện tích 80m². Sau khi cụ Tr và cụ B phân chia diện tích đất 642m² cho những người trên, diện tích đất còn lại là 1.265m². Nay, bà Đoàn Thị T yêu cầu chia di sản thừa kế do cụ Tr và cụ B để lại là 1.265m².

Bản án sơ thẩm số 70/2024/DS-ST ngày 30/9/2024 của TAND huyện HL xử: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Đoàn Thị T. Xác định diện tích 1.843 m² (đất ở 200 m², đất vườn tạp 1.689 m²) tại thửa đất số 66, tờ bản đồ số 8 ở thôn ĐT, xã ĐL, huyện HL theo GCNQSDĐ số BA 822732, số vào số cấp GCN: 00624 cấp ngày 30/3/1999 đứng tên hộ cụ Đoàn Văn Tr là di sản thừa kế của cụ Đoàn Văn Tr và cụ Vũ Thị B.

Chia di sản thừa kế theo pháp luật như sau: chị Đoàn Thị Th2 diện tích 151,1m² (28m² đất ở, 123,1m² đất vườn); chị Đoàn Thị T2 diện tích 170,2m² (28m² đất ở, 142,2m² đất vườn); anh Đoàn Văn M diện tích 169m² (28m² đất ở, 141m² đất vườn); bà Đoàn Thị T diện tích 110,6m² (28m² đất ở, 92,6m² đất vườn); anh Trần Ngọc Ch1 diện tích 107,3m² (28m² đất ở, 79,3m² đất vườn); anh Đoàn Hà Th1 điện tích 103,9m² (28m² đất ở, 75,9m² đất vườn); ông Đoàn Văn H diện tích 137,1 m² (32m² đất ở, 105,1m² đất vườn) đất khu vực phía trước; ông Đoàn Văn H diện tích 562,3m² đất vườn khu vực phía sau (khu 1). Giao cho ông Đoàn Văn H đứng tên quản lý khu đất có nhà của cụ Tr và cụ B để lại làm nơi thờ cúng chung diện tích 331,5m².  

Theo nội dung Thông báo rút kinh nghiệm của VKSND tỉnh, Bản án dân sự sơ thẩm số 70/2024/DS-ST ngày 30/9/2024 của TAND huyện HL có những vi phạm sau:

- Vi phạm trong việc không đưa người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng: Ngày 13/10/2023, Tòa án thụ lý vụ án sơ thẩm, trong đơn khởi kiện và các tài liệu do nguyên đơn cung cấp đều thống nhất chia cho anh Đoàn Văn T1 (sinh năm: 1979, là con của ông Đoàn Văn H và là cháu đích tôn của cụ Tr và cụ B) là 07m đất chiều ngang.

Tuy nhiên, Tòa án không đưa anh Đoàn Văn T1 tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Tại phiên tòa đại diện Viện kiểm sát đã đề nghị Hội đồng xét xử tạm ngừng phiên tòa để thu thập bổ sung tài liệu, chứng cứ để đưa anh Đoàn Văn T1 tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan nhưng không được Hội đồng xét xử chấp nhận mà vẫn tuyên án là vi phạm khoản 4 Điều 68; điểm b và đ khoản 2 Điều 203 BLTTDS.

- Vi phạm trong việc xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ chưa đầy đủ

Ngày 13/10/2023, Tòa án thụ lý vụ án đến khi Tòa án ra Quyết định đưa vụ án ra xét xử là ngày 30/8/2024. Trong thời gian chuẩn bị xét xử, Tòa án không xác minh, thu thập chứng cứ đầy đủ, đến khi trong thời gian hoãn phiên tòa do có người vắng mặt, Tòa án lại xác minh và thu thập chứng cứ vào ngày 20/9/2024, cụ thể: Biên bản làm việc xác minh tại UBND xã ĐL, huyện HL; Biên bản làm việc xác minh tại Công an xã ĐL, huyện HL; Biên bản xác minh tại gia đình bà Vũ Thị A, sinh năm 1958 ở thôn ĐT, xã ĐL, huyện HL; Biên bản xác minh tại thôn ĐT, xã ĐL, huyện HL, làm việc với ông Vũ Quốc S (trưởng thôn).

Trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chứng nhận hộ ông Đoàn Văn Tr được quyền sử dụng 1.889m² đất, trong đó 200m² đất ở và 1.689m² đất vườn tạp (thời hạn sử dụng đến tháng 3/2019) nhưng Tòa án nhân dân huyện HL chưa ban hành văn bản gửi Văn phòng Đăng ký đất đai chi nhánh huyện HL để đề nghị cho biết diện tích đất vườn tạp hết thời hạn sử dụng thì xử lý như thế nào. Tòa án cấp sơ thẩm vi phạm khoản 2 Điều 203 BLTTDS.

- Vi phạm trong việc chia diện tích đất ở không đảm bảo diện tích tối thiểu để tách thửa.

Bản án tuyên chia cho chị Đoàn Thị Th2, chị Đoàn Thị T3, anh Đoàn Văn M, bà Đoàn Thị T, anh Trần Ngọc Ch1, anh Đoàn Hà Th1 mỗi người 28m² đất ở và ông Đoàn Văn H là 32m² đất ở, đồng thời chia cho chị Đoàn Thị Th2, chị Đoàn Thị T3, anh Đoàn Văn M, bà Đoàn Thị T, anh Trần Ngọc Ch1, anh Đoàn Hà Th1 và ông Đoàn Văn H đất vườn tạp đã hết thời hạn sử dụng tháng 3/2019 là vi phạm điểm a khoản 2 Điều 4 Quy định về hạn mức giao đất ở, diện tích tối thiểu được tách thửa đối với đất ở, hạn mức công nhận đất ở và hạn mức giao đất trống, đồi núi trọc, đất cơ mặt nước thuộc nhóm đất chưa sử dụng cho hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ban hành kèm theo Quyết định số 4463/2014/QĐ-UBND ngày 12/12/2014 của UBND tỉnh Thanh Hóa.

Với những vi phạm trên, VKSND huyện HL đã ban hành kháng nghị, ngày 23/12/2024, đại diện VKSND tỉnh Thanh Hóa tham gia phiên tòa phúc thẩm, đề nghị HĐXX căn cứ khoản 3 Điều 308 và Điều 310 BLTTDS chấp nhận kháng nghị của VKS, hủy bản án sơ thẩm của TAND huyện HL, giao hồ sơ cho TAND huyện HL giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm và được HĐXX chấp nhận.

VKSND tỉnh đã ban hành Thông báo rút kinh nghiệm yêu cầu các đơn vị nghiên cứu, rút kinh nghiệm chung, kịp thời phát hiện các dạng vi phạm tương tự để nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ, việc dân sự./.