Trong vụ án ly hôn, xác nhận cha cho con, nguyên đơn yêu cầu xác nhận cha cho con đối với con còn trong bụng mẹ (đang mang thai) và có kết quả giám định gen thể hiện bào thai trong bụng người mẹ so với gen của người bố là có quan hệ huyết thống. Như tình huống sau đây: Chị A và anh B kết hôn với nhau và đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật; đến tháng 8/2022, chị A và anh B ly thân với nhau; trong thời gian sống ly thân với anh B, chị A có phát sinh quan hệ tình cảm với anh N và có thai và dự sinh gày 05/12/2024; chị A làm đơn ly hôn anh B và được giải quyết ly hôn theo quy định pháp luật vào ngày 15/11/2024; Ngày 25/11/2024, anh N làm đơn gửi đến Toà án để xác định cha con mà chị A đang mang (kèm theo đơn là kết quả giám định ADN giữa anh N và bào thai có quan hệ cha con, độ tin cậy 99,9999%).

Vậy, trong trường hợp này yêu cầu của nguyên đơn (anh N) có thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án hay không? Tòa án có thẩm quyền xác nhận cha cho con trong trường hợp con vẫn còn là bào thai hay không?

- Quan điểm thứ nhất: Yêu cầu của nguyên đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Tòa án có thẩm quyền xác nhận cha cho con trong trường hợp con vẫn còn là bào thai.

- Quan điểm thứ hai: Yêu cầu của nguyên đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Tòa án không có thẩm quyền xác nhận cha cho con trong trường hợp con vẫn còn là bào thai.

Quan điểm của tác giả đồng ý với “Quan điểm thứ hai” đó là: Tòa án không có thẩm quyền xác nhận cha cho con trong trường hợp con vẫn còn là “bào thai” và yêu cầu của nguyên đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án.

Qua những phân tích như sau:

Tại Điều 101 Luật Hôn nhân và Gia đình quy định:

“Điều 101. Thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con

1. Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con theo quy định của pháp luật về hộ tịch trong trường hợp không có tranh chấp.

2. Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, mẹ, con đã chết và trường hợp quy định tại Điều 92 của Luật này.

Quyết định của Tòa án về xác định cha, mẹ, con phải được gửi cho cơ quan đăng ký hộ tịch để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch; các bên trong quan hệ xác định cha, mẹ, con; cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”

Như vậy, theo quy định tại khoản 1 Điều 101 Luật Hôn nhân và Gia đình đã khẳng định Cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con mà không có tranh chấp. Tòa án có thẩm quyền giải quyết yêu cầu xác định cha, mẹ, con trong 03 trường hợp: Có tranh chấp; người được yêu cầu xác định cha, mẹ, con đã chết; người có yêu cầu xác định cha, mẹ, con chết.

Như vậy, Tòa án có thẩm quyền xác định cha, mẹ, con khi có tranh chấp hoặc kể cả khi có thỏa thuận nhưng đứa trẻ đã có khai sinh (có ghi tên bố) hoặc chưa có khai sinh nhưng con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân thì đương nhiên là con hợp pháp của cha pháp lý.

Mặt khác, Tại Điều 88 Luật Hôn nhân và Gia đình quy định về việc xác định cha, mẹ như sau:

“1. Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng.

Con được sinh ra trong thời hạn 300 ngày kể từ thời điểm chấm dứt hôn nhân được coi là con do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân.

Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng.

2. Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định."

Một ví dụ cụ thể như sau: TAND huyện Ngọc Lặc thụ lý số 191/2024/TLST-VDS ngày 16/12/2024, về việc “Yêu cầu xác định cha cho con”, giữa: Người yêu cầu: Anh Nguyễn Mậu T, sinh năm 1986; Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan: Chị Huỳnh Thị T, sinh năm 1994; Anh Bùi Văn C, sinh năm 1990.

Nội dung:

Chị Huỳnh Thị T và anh Bùi Văn C kết hôn với nhau và đăng ký kết hôn theo quy định. Vào khoảng tháng 5/2018, chị Huỳnh Thị T và anh C ly thân với nhau; chị Huỳnh Thị T làm đơn ly hôn anh C và được giải quyết ly hôn theo Bản án số 186 ngày 10/9/2024 của TAND huyện TX. Trong thời gian sống ly thân với anh C, chị Huỳnh Thị T có phát sinh quan hệ tình cảm với anh Nguyễn Mậu T và có thai. Ngày 20/9/2025, anh Nguyễn Mậu T đề nghị TAND huyện Ngọc Lặc công nhận anh là cha-con đối với bào thai chị Huỳnh Thị T đang mang thì Toà án đã không thụ lý yêu cầu của anh. Ngày 13/11/2024 chị Huỳnh Thị T sinh con; cháu Nguyễn Mậu Gia K (Tên dự kiến) là con chung của chị Huỳnh Thị T và anh Nguyễn Mậu T; Anh Nguyễn Mậu T đi làm thủ tục đăng ký khai sinh cho cháu nhưng không được, với lý do là cháu bé được sinh ra sau khi chị Huỳnh Thị T ly hôn với anh C nhưng trong vẫn trong thời hạn 300 ngày và chị Huỳnh Thị T mang thai cháu trong thời kỳ hôn nhân của chị và anh C; lúc này anh đề nghị TAND huyện Ngọc Lặc công nhận anh Nguyễn Mậu T là cha của cháu Nguyễn Mậu Gia K (Tên dự kiến), sinh ngày 13/11/2024 là con đẻ của anh (kèm theo đơn là kết quả giám định ADN giữa anh Nguyễn Mậu T và cháu bé có quan hệ cha con, độ tin cậy 99,9999%). TA đã chấp nhận yêu cầu của anh Nguyễn Mậu T theo quy định của pháp luật.

Như vậy, với quy định và ví dụ nêu trên, thì việc xác định cha cho con thì người con phải được sinh ra. Nguyên đơn yêu cầu xác định cha cho con còn trong bụng mẹ (đang mang thai) kể cả trường hợp có kết quả giám định gen thể hiện bào thai trong bụng của người mẹ so với gen của người bố có quan hệ huyết thống, Toà án không được thụ lý vụ án, cần áp dụng các quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự trả lại đơn khởi kiện cho nguyên đơn. Sau khi con dược sinh ra, thì đương sự mới được khởi kiện hoặc yêu cầu Toà án giải quyết để xác định cha cho con theo quy định của pháp luật.