Tóm tắt nội dung vụ án: Nguyễn Phương T tham gia nhóm xe ghép trên mạng xã hội Facebook để tìm kiếm người có nhu cầu đi xe. Giữa tháng 8/2023, T điều khiển xe ôtô nhãn hiệu Kia Morning đi từ Thanh Hóa ra Hà Nội đón khách. Đi đến đoạn đường cao tốc Pháp Vân thì gặp chị M đang đứng chờ bắt xe khách. Chị M và T thống nhất thỏa thuận chở M về Nghệ An với giá 1.000.000 đồng. Khi đi được nửa đường thì T dừng xe ở trạm nghỉ cao tốc để chị M đi vệ sinh. Lúc này T thấy 01 điện thoại IPhone 12 Pro, màu xanh, 128Gb của chị M để trên xe nên nảy sinh ý định chiếm đoạt tài sản. T nổ máy điều khiển xe chạy để chiếm đoạt chiếc điện thoại. Chị M thấy T lái xe đi nên gọi điện đến chiếc IPhone 12 pro thì T tắt nguồn. Chiếc Iphone 12 Pro của chị M trị giá 10.000.000 đồng.

        Theo như đề cập của tác giả Hà Đức Bình thì có 3 quan điểm về tội danh đối với Nguyễn Phương T như sau:

        - Quan điểm thứ nhất: T phạm tội “Trộm cắp tài sản” quy định tại khoản 1 Điều 173 BLHS bởi lẽ T đã có hành vi lén lút, bí mật đối với chị M khi chị M không chú ý, để quên điện thoại trên xe nên T đã điều khiển xe ô tô di chuyển nhằm chiếm đoạt tài sản. Ngoài ra, dấu hiệu thứ hai trong cấu thành tội trộm cắp tài sản là dấu hiệu chiếm đoạt được thể hiện ở đây là T đã dịch chuyển được tài sản trộm cắp là chiếc điện thoại ra khỏi sự kiểm soát của người chủ tài sản, cho nên tội phạm đã hoàn thành.

        - Quan điểm thứ hai: T phạm tội “Cướp giật tài sản” quy định tại khoản 1 Điều 171 BLHS bởi lẽ: Sau khi phát hiện chiếc điện thoại Iphone 12 Pro chị M để trên xe, T đã điều khiển xe ô tô đi để nhanh chóng chiếm đoạt chiếc điện thoại trên và nhanh chóng tẩu thoát tránh sự phản kháng, truy đuổi của chị M là chủ sở hữu tài sản.

        - Quan điểm thứ ba: T phạm tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản” quy định tại khoản 1 Điều 172 BLHS bởi lẽ: T đã lợi dụng sơ hở của chủ sở hữu tài sản là chị M khi để điện thoại trên xe, lợi dụng hoàn cảnh của chủ sở hữu tài sản khi đó đang đi vào nhà vệ sinh không có trên xe nên không có khả năng ngăn cản việc chiếm đoạt tài sản. Việc chị M để quên điện thoại trên xe là do vô tình không nằm trong tính toán của T, việc dừng xe để chị M đi vệ sinh cũng là khách quan không phải sự sắp đặt sẵn của T nhằm chiếm đoạt tài sản; ý định chiếm đoạt tài sản của T nảy sinh khi nhìn thấy chị M để quên điện thoại trên xe khi xuống đi vệ sinh. Chị M mặc dù nhìn thấy T điều khiển xe chạy đi mang theo tài sản của mình nhưng không thể làm được gì. Bản thân T cũng nhận thức được rằng chị M là chủ sở hữu tài sản không có điều kiện, khả năng để ngăn cản việc thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của mình.

        Qua tóm tắt nội dung vụ án như trên, chúng ta thấy rằng đây là một vụ án có diễn biến hành vi phạm tội khá đơn giản, các dữ kiện và tài liệu chứng cứ đã đầy đủ. Tuy nhiên, quan điểm về tội danh đối với T lại là vấn đề phức tạp như tác giả Hà Đức Bình đã đề cập và thực tế tại các cơ quan tiến hành tố tụng hoàn toàn có thể xảy ra.

        Sau khi nghiên cứu các quan điểm định tội bao gồm cả quan điểm của tác giả Hà Đức Bình (tác giả Bình đồng ý với quan điểm thứ ba), cá nhân tôi không đồng tình với cả 03 quan điểm nêu trên.

        Theo quan điểm của tôi, hành vi của Nguyễn Phương T phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” theo khoản 1 Điều 175 Bộ luật Hình sự. Luận điểm như sau:

        Thứ nhất, giữa chị M và T đã có thỏa thuận hợp đồng dịch vụ vận chuyển hành khách. Hiểu một cách thông thường, theo dạng hợp đồng này thì chị M khi đi xe của T có quyền mang theo các hành lý, tài sản để trong xe và T phải cùng có trách nhiệm quản lý, bảo đảm an toàn cho tài sản của chị M. Trên lộ trình di chuyển, mỗi lần xe của T dừng nghỉ, chị M ra khỏi xe với bất kỳ lý do gì cũng không nhất thiết phải mang theo toàn bộ hành lý rời khỏi xe. Đối với chiếc điện thoại, chị M có thể để trên ghế ngồi của xe ô tô, cũng có thể bỏ trong túi xách hoặc trong hành lý khác và để lại trong xe của T. Lúc này, T phải có trách nhiệm bảo quản các tài sản, bao gồm cả điện thoại của chị M bằng cách trực tiếp trông coi hoặc khóa cửa xe.

        Thứ hai, khi xuống xe đi vệ sinh ở trạm nghỉ cao tốc, xét về ý thức chủ quan, chị M vẫn tin tưởng rằng T sẽ tiếp tục thực hiện đúng hợp đồng để chở chị M về đến Nghệ An nên mới để lại điện thoại trong xe. Nói cách khác là chị M đã giao tài sản, bao gồm cả điện thoại cho T trông giữ, bảo quản chứ không phải đã đi hết lộ trình thỏa thuận, hai bên đã chấm dứt hợp đồng vận chuyển và chị M để quên điện thoại.

        Thứ ba, Nguyễn Phương T nảy sinh ý định chiếm đoạt điện thoại sau khi được chị M “tín nhiệm” giao lại điện thoại thông qua hợp đồng vận chuyển. Có nghĩa rằng T nảy sinh ý định chiếm đoạt sau khi đã nhận được tài sản “bằng hình thức hợp đồng”. Hành vi của T điều khiển xe bỏ chạy khi chị M đang đi vệ sinh có thể được hiểu tương tự như việc bỏ trốn sau khi nhận được tài sản để chiếm đoạt.

        Thông qua bài viết này, tôi rất mong muốn nhận được phản hồi, giải đáp của bạn đọc là các đồng nghiệp trong ngành để có quan điểm thống nhất về việc xác định tội danh khi giải quyết những vụ việc tương tự. Xin trân trọng cảm ơn./.